Beta-karoten należy do grupy karotenoidów, czyli żółtych, pomarańczowych oraz czerwonych barwników zawartych w roślinach. Jest on substancją, którą wytwarza witamina A. Słabo rozpuszcza się w wodzie, natomiast jest świetnie rozpuszczalny w tłuszczach. Odgrywa kilka istotnych ról dla organizmu, obejmujących w większości funkcje przypisywane witaminie A. Beta-karoten jest jednak najbardziej znany ze swoich właściwości tworzenia swoistej bariery ochronnej przed słońcem, stając się naturalnym filtrem UV. Należy dbać na co dzień o jego odpowiednią podaż, spożywając żółte, pomarańczowe i czerwone warzywa oraz owoce, ponieważ przy odpowiednio zbilansowanej diecie suplementacja tego składnika zazwyczaj nie jest potrzebna. Jednak zarówno długotrwały nadmiar, jak i niedobór beta-karotenu mogą nieść ze sobą przykre konsekwencje. W postaci suplementu diety, składnik ten występuje najczęściej w formie kapsułek lub tabletek.
Beta-karoten - co to jest? Najważniejsze informacje
Beta-karoten jest prowitaminą witaminy A, a mówiąc dokładniej – substancją, która wytwarza tę witaminę. Słynie on z właściwości usprawniających opalanie skóry, a następnie przedłużających czas utrzymywania się opalenizny. Ponadto, beta-karoten to naturalny filtr chroniący nas przed promieniowaniem UV oraz przebarwieniami posłonecznymi. Jest również silnym przeciwutleniaczem, hamując powstawanie wielu nowotworów. Jego właściwości to również: redukcja złego cholesterolu, wsparcie dla wzroku, poprawa odporności czy dobroczynny wpływ na cerę, również trądzikową. Szereg jego pozytywnych ról dla organizmu zbliżony jest do zbioru funkcji witaminy A, jednak jest sporo różnic, zatem na pewno warto jest zapoznać się bliżej z beta-karotenem.
Beta-karoten - właściwości, zastosowanie. Na co pomaga?
Beta-karoten posiada następujące właściwości:
● Beta-karoten jest silnym przeciwutleniaczem.
Beta-karoten, podobnie jak reszta karotenoidów, ma silne i skuteczne działanie antyoksydacyjne. Dzięki temu, chroni on organizm przed przedostawaniem się do niego bardzo szkodliwych wolnych rodników, a w konsekwencji może zapobiegać rozwojowi wielu chorób cywilizacyjnych. Również właśnie dlatego działa on niczym bariera ochronna przed promieniowaniem słonecznym, będąc najbardziej znanym właśnie z tej właściwości naturalnym filtrem, stosowanym przez grono osób w celu skuteczniejszego zabezpieczenia się przed słońcem.
● Beta-karoten wykazuje właściwości przeciwnowotworowe.
Również dzięki swoim właściwościom antyoksydacyjnym, beta-karoten może skutecznie zapobiegać rozwojowi wielu poważnych chorób, w tym nowotworów. Zalecany jest przede wszystkim w przypadku raka: przełyku, krtani, jamy ustnej oraz pęcherza. Aktualnie badane są również jego właściwości hamujące rozwój raka płuc, jednak wyniki badań nie są jednoznaczne.
● Beta-karoten jest potrzebny dla zachowania dobrego wzroku.
Beta-karoten, który następnie przeobraża się w jedną z postaci witaminy A, znajduje się m.in. w siatkówce oka. Odpowiedzialna jest ona, jeśli chodzi o narząd wzroku, za jego prawidłowe funkcjonowanie w półmroku i ciemności. Co ważne, beta-karoten może również hamować rozwój kilku niezwykle poważnych chorób związanych właśnie z oczami, jak np. zwyrodnienie plamki żółtej oka, zespół suchego oka, zaćma.
● Beta-karoten reguluje cholesterol.
Beta-karoten ma działanie obniżające poziom złego cholesterolu. Dzięki temu, działa przeciwko chorobom, głównie związanych z sercem, ale nie tylko. Wśród nich wyróżnić można: miażdżycę, udar mózgu czy zawał serca. Mówi się, że już spożycie jednej marchewki na dzień może bardzo znacząco, bo aż o około 30 procent, obniżyć ryzyko zawału, natomiast ryzyko udaru – o niemalże 70 procent.
- Beta-karoten wykazuje silne działanie anti-aging oraz pomaga w walce z chorobami skórnymi.
Dzięki beta-karotenowi, pobudzona zostaje produkcja kolagenu, a więc opóźnione jest powstawanie pierwszych oznak starzenia się skóry, m.in. zmarszczek. Ponadto, zapobiega on fotostarzeniu się skóry spowodowanym jej ekspozycją na szkodliwe dla młodego wyglądu promieniowanie UV. Beta-karoten często polecany jest również przy problemach skórnych, np. trądziku. Zapobiega on powstawaniu nowych zmian, zmniejsza stany zapalne i ma właściwości kojące.
Pozostałe funkcje beta-karotenu:
- poprawa kondycji włosów oraz paznokci
- wspomaganie funkcjonowania układu odpornościowego
- ochrona dróg oddechowych i przewodu pokarmowego przed infekcjami
- warunkowanie odpowiedniego rogowacenia nabłonków.
Beta-karoten - zapotrzebowanie i dawkowanie
Średnie zapotrzebowanie na beta-karoten jest zróżnicowane ze względu na wiek oraz płeć. Na podaż tego składnika należy szczególnie uważać będąc w ciąży, gdyż jego nadmierna ilość może nawet uszkodzić płód. Nie ma jednak obaw co do jedzenia produktów spożywczych będących jego źródłem, gdyż z podaży pochodzącej wyłącznie z diety przedawkowanie beta-karotenu nie jest możliwe. Nie ma jego określonych zalecanych dawek dziennych, jednak często zapotrzebowanie na beta-karoten podaje się na podstawie zapotrzebowania na witaminę A, które dla poszczególnych grup wynosi:
- dorośli mężczyźni: 900 μg na dzień
- dorosłe kobiety: 700 μg na dzień
- kobiety w ciąży i matki karmiące piersią: ok. 770 μg na dzień
- dzieci i młodzież (w zależności od wieku): od 400 do 900 μg na dzień.
Niedobór beta-karotenu - objawy i przyczyny
Niedobory beta-karotenu są możliwe, szczególnie przy nieprawidłowo zbilansowanej diecie ubogiej w warzywa i owoce, którą niestety stosuje wiele osób, szczególnie młodych. Jeśli podejrzewamy u siebie w organizmie zbyt niski poziom tego składnika, warto jest włączyć w swoją rutynę codzienne picie soku z marchewki. Dzięki temu, niedobory powinny bardzo sprawnie się unormować. Również w takiej sytuacji, świetnym rozwiązaniem jest sięgnięcie po odpowiednią suplementację.
Niski poziom beta-karotenu może objawiać się następującymi symptomami:
- suchość w gardle
- problemy z widzeniem po zmroku, czyli tzw. kurza ślepota
- zaburzenia wzrostu u dzieci
- problemy z płodnością
- problemy kondycyjne skóry, przede wszystkim jej suchość, szorstkość i łuszczenie się
- osłabienie kondycji włosów – łamliwość, suchość, rozdwajające się końcówki
- pogorszenie stanu paznokci – łamliwość, zaburzenia struktury powierzchni, powolny wzrost.
Nadmiar beta-karotenu - objawy i przyczyny przedawkowania
Należy uważać na to, by dawka beta-karotenu, którą przyjmujemy na co dzień, nie przekraczała zalecanych dawek dziennych. Mieć to na uwadze muszą przede wszystkim osoby stosujące suplementy diety go zawierające, gdyż przy podaży beta-karotenu wyłącznie ze składnikami żywienia, przedawkowanie jest bardzo mało prawdopodobne. Warto wspomnieć, że beta-karotenu w formie suplementów diety nie mogą przyjmować osoby z niewydolnością wątroby oraz nerek. Zbyt duże ilości beta-karotenu objawiają się praktycznie identycznie jak nadpodaż witaminy A.
Jakie są dokładne objawy przedawkowania beta-karotenu?
- zmęczenie, osłabienie
- problemy związane z układem pokarmowym, głównie wymioty czy nudności
- schorzenia skórne, np. łuszczyca
- zaburzenia związane z psychiką
- problemy z cyklem miesiączkowym (u kobiet)
- w skrajnych przypadkach, w sytuacji przedawkowania w okresie ciąży – trwałe uszkodzenie płodu.
Źródła beta-karotenu w jedzeniu
Niektórzy zakładają, że beta-karoten występuje jedynie w marchewce. Założenie to jednak jest kompletnie błędne, gdyż znaleźć możemy go w wielu innych owocach oraz warzywach oprócz marchwi – tych o żółtym, pomarańczowym bądź czerwonym kolorze. Jednak źródła beta-karotenu są nie tylko pochodzenia roślinnego, ale również znajdziemy nieliczne produkty odzwierzęce, w których występuje, jak np. wiele rodzajów serów.
Przechodząc do konkretnych informacji, produktami spożywczymi będącymi najlepszym źródłem beta-karotenu są:
- marchew
- jarmuż
- morele – zarówno świeże, jak i suszone
- pietruszka
- szpinak
- śliwki, głównie suszone
- melon
- szczaw
- brzoskwinie
- wiśnie
- szczypiorek
- dynia
- arbuz
- pomarańcza
- agrest
- cykoria
- sałata
- brokuł
- sery, głównie żółte – np. cheddar, ementaler, parmezan, feta
- mięso, szczególnie podroby mięsne, jak np. wątróbka
- orzechy - pistacje, orzechy włoskie, laskowe.
Beta-karoten – kiedy stosować?
Beta-karoten, podobnie jak inne składniki rozpuszczalne w tłuszczach, warto jest przyjmować wraz z posiłkiem. Taka forma jego stosowania pozwala na uwolnienie z żołądka żółci oraz enzymów trzustkowych, dzięki którym beta-karoten wchłonie się znacznie sprawniej i skuteczniej. Sugerowana pora sięgania po suplementy diety zawierające beta-karoten nie jest jasno określona.
Jeśli przyjmujemy beta-karoten w celu przygotowania naszej skóry np. na wakacyjny urlop, na którym zamierzamy dużo przebywać na słońcu, opalając się, warto rozpocząć kurację minimum 14 dni przed ekspozycją ciała na działanie promieniowania UV. Najlepiej jednak, jeśli czas suplementacji będzie jeszcze dłuższy niż okres dwóch tygodni.
Z czym łączyć beta-karoten?
Przy stosowaniu beta-karotenu, podobnie jak w sytuacji suplementowania witaminy A, warto jest zadbać również o odpowiednią podaż witaminy E. Wszystkie te składniki świetnie rozpuszczają się w tłuszczach, wzmacniając nawzajem swoją wchłanialność oraz działanie.
Z czym nie łączyć beta-karotenu?
Beta-karoten wchodzi w interakcje z kilkoma różnymi lekami, przede wszystkim ze statynami, czyli lekami obniżającymi cholesterol. Ponadto, nie zaleca się suplementowania beta-karotenu razem z witaminą K, gdyż w naszym organizmie działają one przeciwko sobie – antagonistycznie, utrudniając nawzajem swoją wchłanialność oraz syntezę.
Produkty z naszego sklepu, które zawierają beta-karoten
Produktem z naszego sklepu Intenson.pl, który zawiera beta-karoten, jest Bio chlorella w proszku oraz Bio chlorella w tabletkach. Chlorellę można uznać za bardzo dobre źródło antyoksydantów, stanowiących barierę ochronną organizmu przed stresem antyoksydacyjnym. Ten superfood wiąże również metale ciężkie oraz toksyny, by później móc usuwać je z organizmu. Dzięki stosowaniu chlorelli, nasze samopoczucie ulega poprawie, odporność jest lepsza, a także zmniejszone zostają problemy skórne.
Następnym produktem z naszej strony Intenson.pl, który w swoim bogatym składzie zawiera beta-karoten, jest Bio spirulina w proszku oraz Bio spirulina w tabletkach. Dzięki stosowaniu tego superfood, nasz układ odpornościowy otrzymuje nieocenione wsparcie. Spirulina pomaga również w kontroli poziomu glukozy i masy ciała. Ponadto, jej dodatkowymi właściwościami są dodawanie energii oraz działanie anti-aging, dzięki cennemu chlorofilowi. Spirulina stanowi bardzo dobre źródło beta-karotenu.
Kolejny produkt zawierający beta-karoten, który można zakupić w naszym sklepie internetowym, to makaron Bartolini durum z algami. Produkt ten został stworzony z myślą o osobach prowadzących aktywny styl życia, którym nie straszne są nowe kulinarne wyzwania. Jego skład jest w pełni naturalny. Oprócz mąki z pszenicy durum, zawiera również jeden z cenniejszych superfoods – spirulinę – świetne źródło beta-karotenu. Makaron Bartolini durum z algami najlepiej sprawdzi się w połączeniu z rybami lub owocami morza.
Zapraszamy do zaglądnięcia na stronę Intenson.pl, gdzie w naszym sklepie intenetowym możecie zakupić naturalne kolageny i ekologiczne suplementy diety. Produkty tego typu mogą dać nam codzienne wsparcie w dążeniu do poprawy zdrowia i samopoczucia. Warto również zwrócić uwagę na nasze premium superfoods, świetnie odżywiające organizm.
Niniejszy artykuł ma jedynie charakter edukacyjno-informacyjny i nie może zastąpić profesjonalnej porady lekarskiej lub u dietetyka.
Bibliografia
- Bojarowicz H., Połowiec A.: Wpływ witaminy A na kondycję skóry. Probl Hig Epidemiol 2010
- Igielska-Kalwat J., Gościańska J., Nowak I.: Karotenoidy jako naturalne antyoksydanty. Postepy Hig Med Dosw (online), 2015
- Sikorski Z. E., Staroszczyk H.: Chemia Żywności. Biologiczne właściwości składników odżywczych. Wydawnictwo WNT. Warszawa 2013